Programma 5 Jeugd en onderwijs

1.1 Onderwijs is een recht.

1.1.1 Schoolverzuim en -verlaten voorkomen en bestrijden

1.2 Onderwijs en jeugdhulp verbinden.

1.2.1 Ondersteuningsstructuur versterken en maatwerkoplossingen bieden

1.3 Kwaliteit en spreiding van onderwijsvoorzieningen behouden

1.3.1 Investeren in onderwijshuisvesting

1.4 Voorkomen dat kinderen met een achterstand beginnen aan onderwijs

1.4.1 Kwalitatief goed aanbod van voorscholen.

1.1.1 Wat betreft het aantal verzuimmeldingen zien we voor dit schooljaar een afname veroorzaakt door de tijdelijke sluiting van de scholen als gevolg van de coronacrisis en de landelijke richtlijn om verzuim tijdens de lock-down niet te melden. Ook zien we rond het RMC (Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voortijdig schoolverlaten) een daling van het aantal door RMC gemonitorde jongeren en van het aantal voortijdige schoolverlaters.  Door corona is er voor deze doelgroep minder werkgelegenheid waardoor zij langer op school blijven.

2.1 Fysieke en mentale ontwikkeling van kinderen preventief volgen en bevorderen.

2.1.1 Jeugdgezondheidszorg voor alle kinderen en jongeren van 0-19.

2.2 Veiligheid waarborgen

2.2.1 Borgen kwaliteit van Veilig Thuis om geweld in gezinnen te voorkomen en stoppen.

2.1.1 Het Centrum voor Jeugd en Gezin heeft de Jeugd gezondheidszorg (JGZ), ondanks corona zo goed mogelijk digitaal voortgezet. Gedurende de lock-down zijn alleen de spreekuren voor baby’s fysiek georganiseerd. Op het voortgezet onderwijs zijn de gezondheidsonderzoeken niet uitgevoerd. Nu de Corona-maatregelen grotendeels zijn opgeheven, kunnen deze onderzoeken weer worden opgestart. Risico is dat deze planning niet in 2021 wordt ingelopen én dat het vervallen van spreekuren gezondheidsproblemen later in beeld brengt.

2.1.2 Door de lock-down konden geplande sport- en bewegingsactiviteiten op school en bij (sport) verenigingen geen doorgang vinden. De verwachting is dat de activiteiten alsnog kunnen worden opgepakt en in overleg met partners, waaronder het CJG en de GGD, wordt gekeken hoe en wanneer activiteiten alsnog kunnen worden aangeboden.

2.1.4 De Transformatienota voeren we uit maar ook hier zien we de effecten van Corona. Hierdoor lopen sommige maatregelen vertraging op. De POH-spreekuren bij de huisartsen konden bijvoorbeeld niet altijd op reguliere wijze doorgang vinden. Daarnaast blijkt de geraamde financiële opbrengst van de boetemaatregel in de uitvoering niet realistisch. Enerzijds doordat de maatregel leidt tot een beter declaratiegedrag bij aanbieders, anderzijds doordat er in de raming onvoldoende rekening is gehouden met het proces (ingebrekestelling – herstelplan – uitvoering) dat eerst doorlopen moet worden om een boete te kunnen opleggen.
Uit de coronapeiling van de GGD Noord- en Oost-Gelderland van maart 2021 blijkt dat de coronapandemie negatieve effecten heeft op jongeren. Mogelijk leidt dit tot hogere zorgkosten. In de eerste maanden van 2021 zien we een fors toegenomen instroom in de Jeugdzorg. Mede daardoor verwachten we voor 2021 een overschrijding van het budget. Zie voor een nadere toelichting het onderdeel financiën. Het Rijk heeft voor 2021 in totaal € 5 miljoen extra beschikbaar gesteld voor de Jeugdzorg waarvan ruim € 4 miljoen via de Algemene Uitkering. Dit bedrag is ter compensatie voor de eigen middelen die de gemeente in het verleden aan het budget Jeugdzorg moest toevoegen om zorg te kunnen blijven verlenen.
Aan dit extra bedrag ging een stevige lobby van de VNG vooraf waaraan Apeldoorn ook actief deelnam.
De financiële tekorten vragen om aanvullende maatregelen voor 2022 en verder. Maatregelen die voor een belangrijk deel vanuit het Rijk moeten komen en ingrijpend kunnen zijn voor het stelsel van de Jeugdzorg. Deze krijgen vorm via de Hervormingsagenda zoals Rijk en gemeenten die gezamenlijk gaan opstellen. Naast dat we als Apeldoorn actief op deze Hervormingsagenda aanhaken, blijven we inzetten op het al eerder ingezette pakket aan maatregelen en bezien lokaal aanvullende mogelijkheden. In aanloop naar de MPB2022-2025 gaan we daarover nader met u in gesprek.

* Deze ontwikkeling is weergegeven de tabel onderaan de pagina.

De stijging doet zich zowel voor bij producten c.q. aanbieders die binnen en buiten het budgetplafond vallen. De thans gehanteerde c.q. in uitvoering zijnde ombuigingsmaatregelen (waaronder de budgetplafonds) staan daarmee onder druk. De beheersing van de kosten loopt tegen grenzen aan:

•   Er is weinig tot geen invloed op kosten van externe verwijzers / “gedwongen” verwijzingen vanuit de Jeugdbescherming c.a.
•   Budgetplafonds dempen niet de volledige volumegroei
•   Preventie is een belangrijk middel om zwaardere jeugdzorg te voorkomen maar het AEF rapport “Stelsel in groei” toont aan dat die inhoudelijke meerwaarde eerder tot hogere dan lagere kosten leidt.

In diverse onderzoeken is dit inmiddels ook onderkend. Beheersing van de kosten vergt meer ingrijpende maatregelen in het stelsel van de Jeugdzorg. Bijvoorbeeld inperking van de reikwijdte van zorg (normaliseren), het hanteren van een eigen bijdrage, verdergaande regionalisering van zware zorg en/of de invoering van een eigen bijdrage. Voor deze ingrijpende maatregelen is veelal het Rijk aan zet. Flankerend aan de extra rijksbijdrage die voor 2021 (€ 4,5 miljoen) en 2022 (€ 13,5 miljoen) is toegekend ter dekking van de eigen middelen die de gemeente al moesten inzetten voor de Jeugdzorg, spraken de VNG en het Rijk af in de komende jaren met een stevig actieprogramma aan de slag te gaan. Deze Hervormingsagenda moet aanvullende mogelijkheden gaan bieden om de kosten binnen de Jeugdzorg te beheersen. Als Apeldoorn sluiten we uiteraard actief op deze agenda aan. Daarnaast bezien we aanvullende lokale mogelijkheden.

Onderdelen waar in ieder geval naar gekeken wordt, in aanvulling op stelselwijzigingen die die Rijk overweegt, zijn:

•   Normaliseren van eigen inzet van ouders voor hun kinderen
We vinden het bij ouderschap horen dat je in veel gevallen - en misschien wel meer dan voorheen - zelf je kind verder helpt. Lukt dat echt niet zelf, dan wordt in eerste instantie het eigen netwerk ingezet. Is het netwerk niet toereikend dan helpen we gezinnen om dit netwerk te versterken en uit te bouwen in plaats van dat we jeugdhulp inzetten.

•   Stevig sociaal fundament
Op basis van de uitgangspuntennotitie Maatschappelijke Ontwikkeling willen we het sociaal fundament van Apeldoorn verstevigen. Immers, als het sociaal fundament stevig is, dan hoeven ouders een minder groot beroep te doen op onze jeugdhulp. En kunnen we de beperkte middelen die we hebben inzetten voor de meest kwetsbare groep jeugdigen.  

•   Minder voorzieningen en inzet op bijdragen ouders
We zoeken naar manieren om ouders daar waar mogelijk en toegestaan (bijvoorbeeld rond kinderopvang) meer financieel zelf bij te laten dragen en we bezien in hoeverre we het scala aan voorzieningen waarmee we jeugdigen nu ondersteunen kunnen terugbrengen naar hetgeen echt nodig is. Zo moeten werkende ouders zelf voorzien in kinderopvang. Ook als hun kind een stoornis of beperking heeft.

•   Beroep op het onderwijs.
We doen een beroep op scholen om samen met het samenwerkingsverband oplossingen te realiseren voor leerlingen die niet meekomen in de reguliere klas. Waar onderwijs en zorg beide een verantwoordelijkheid hebben, stemmen we deze af, zodat we onze middelen efficiënter inzetten.

Extra middelen t.b.v. SGGZ
Zoals vermeld in de raadsbrief van 27 juli hebben we stappen gezet om de wachtlijsten binnen de SGGZ in te perken. Bijvoorbeeld door de inzet van een klinisch psycholoog in het nieuwe schooljaar. Ook hebben we in 2020 en 2021 het budgetplafond van een grote SGGZ aanbieder met een fors bedrag verhoogd om continuïteit van zorg te kunnen waarborgen en extra nieuwe cliënten te kunnen helpen. Verder zijn in 2021 ruim 30 overschrijdingsaanvragen SGGZ jeugdhulp op cliëntniveau gehonoreerd. Als extra actie zullen wij dit kalenderjaar de budgetplafonds van een aantal gerichte SGGZ jeugdhulpaanbieders aanvullend verhogen in plaats van het volgen van de procedure van toestemming individuele overschrijdingen. Hierdoor kunnen deze aanbieders eenvoudiger extra trajecten uitvoeren. Het bedrag dat hiermee gemoeid is, bedraagt € 0,3 miljoen.

2.2.1 Het coronajaar heeft Veilig Thuis ertoe bewogen andere mogelijkheden, met name digitaal, in te zetten om contact te onderhouden met cliënten en professionals. De afstemming tussen lokale teams en Veilig Thuis behoeft verbetering. Het project Versterken lokale teams heeft als doel de samenwerking tussen de lokale teams en Veilig Thuis beter inhoud en vorm te geven, ook om de wederzijdse verwachtingen goed op elkaar af te stemmen.

10%

20%

0%

3%

10%

Daling

10%

30%

Daling

5%

15%

Daling

3%

10%

Daling

10%

40%

Daling

-/- 3%

-/- 10%

Daling